ΤΙ ΜΑΘΑΜΕ - ΘΥΜΗΘΗΚΑΜΕ ΣΤΗΝ 10Η ΕΝΟΤΗΤΑ

ΟΝΟΜΑ: ................................................................... ΗΜΕΡ.   .........................

Θυμηθήκαμε τα μεταβατικά τα αμετάβατα και τα συνδετικά ρήματα.

Μεταβατικά είναι τα ρήματα που έχουν αντικείμενο.

Αμετάβατα είναι τα ρήματα που δεν έχουν αντικείμενο.

Συνδετικά είναι τα ρήματα που παίρνουν κατηγορούμενο. Τέτοια ρήματα είναι: είμαι, γίνομαι, φαίνομαι, διορίζομαι, θεωρούμαι, γεννιέµαι, λέγοµαι, ονοµάζοµαι, εκλέγομαι, κληρώνομαι, χειροτονούμαι,  καλούμαι, γεννιέμαι, αναγνωρίζομαι, παρουσιάζομαι, κληρώνομαι κλπ

 

1.  Γράφω στις παρενθέσεις  ( Υ) για το υποκείμενο, (Α) για το αντικείμενο, (Ρ) για το ρήμα και (Κ) για το κατηγορούμενο. Δίπλα στην πρόταση γράφω αν το ρήμα είναι μεταβατικό ή αμετάβατο ή  συνδετικό.

Ο Βασίλης  και  ο  Πέτρος   φαίνονται   κουρασμένοι. (.................................)

     ( ..... )                (.....)          (....)                 (.....) 

Η   μαμά    πήγε   στον    κήπο .        (.................................)

     ( ..... )     (.....)          (....)                

Η  γάτα  κυνηγάει   τον ποντικό  και  το  φίδι. (.................................)

   ( ..... )      (.....)               (....)                  (.....) 

Ο αδερφός  μου  παίζει    συνέχεια.  (.................................)

     ( ..... )             (.....)         (....)                

Η συζήτηση   ήταν   ευχάριστη   και    φιλική (.................................)

     ( ..... )        (.....)          (....)               (.....) 

 

Μάθαμε τα μονόπτωτα και τα δίπτωτα ρήματα.

Τα μεταβατικά ρήματα (αυτά δηλαδή που έχουν αντικείμενο) χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: μονόπτωτα και δίπτωτα

Τα μονόπτωτα ρήματα  έχουν ένα αντικείμενο σε μια συγκεκριμένη πτώση, αιτιατική (συνήθως) ή γενική (σπανιότερα).

Ένα μονόπτωτο ρήμα μπορεί να έχει περισσότερα από ένα αντικείμενα, που δηλώνουν το ίδιο πράγμα και βρίσκονται στην ίδια πτώση.

Π.χ. Ο Νίκος αγόρασε μπανάνες, μανταρίνια και πορτοκάλια. (μονόπτωτο)

Τα δίπτωτα ρήματα, τα οποία έχουν δύο αντικείμενα(άμεσο(τι)  – έμμεσο(ποιον) , που βρίσκονται:

α) και τα δύο σε αιτιατική πτώση π.χ. Ο καθηγητής διδάσκει τον Πέτρο φυσική.

 β) το ένα σε γενική και το άλλο σε αιτιατική πτώση.

Π.χ.  Η μαμά μου έδωσε γλυκό.

 

2. Γράφω στις παρενθέσεις  ( Υ) για το υποκείμενο, (ΑΑ - ΑΕ) για το αντικείμενο(άμεσο – έμμεσο) , (Ρ) για το ρήμα. Δίπλα στην πρόταση γράφω αν το ρήμα είναι μονόπτωτο ή δίπτωτο.

Η  μαμά   μάς    έλυσε την άσκηση. (.................................)

   (..... )    (.....)   (....)           (.....) 

Ο παππούς μού     αγόρασε  ένα ποδήλατο . (.................................)

   ( ..... )      (.....)      (....)               (.....) 

Ο πατέρας   έφερε   κρέας,   πατάτες   και  καρότα.    (.................................)

   ( ..... )        (.....)     (....)         (.....)              (.....)

Έλυσα  τις  ασκήσεις   γρήγορα.  (.................................)

 ( ..... )          (.....)           (....)              

Ο δάσκαλος  μας   μας    εξήγησε     τις εργασίες .  (.................................)

       ( ..... )            (.....)       (....)               (....)              

Θυμηθήκαμε  τις  αντωνυμίες(σελίδες  114 -  γραμματική:

προσωπικές  (εγώ, εσύ, αυτός, -ή, -ό,  )

κτητικές (δικός μου, δική μου, δικό μου, σου, του της, του,  μας, σας, τους)

αυτοπαθείς (ο εαυτός μου, εαυτό σου, εαυτός του)

οριστικές (ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο,  μόνος μου, μόνη μου,)

δεικτικές (αυτός, (ε)τούτος, εκείνος, τέτοιος, τόσος)

αναφορικές ( που, ο οποίος, όποιος, όσος, ό,τι  + δήποτε)

ερωτηματικές ( τι, ποιος, πόσος)

αόριστες (ένας, κανένας, καθένας, κάθε, κάποιος, κάμποσος, μερικοί, άλλος, κάτι, κατιτί, καθετί, ο τάδε, ο δείνα, τίποτα) 

 

3. Να υπογραμμίσουμε όλες τις αντωνυμίες των προτάσεων και να γράψουμε πάνω  τι αντωνυμία είναι.

Ο Βασίλης ό,τι θέλει το ζητάει από τη μητέρα του.

Τον εαυτό μας πρέπει να τον προσέχουμε και να τον φροντίζουμε.

Κάνε κάτι. Μη με κοιτάς έτσι. Ο καθένας μπορεί να βοηθήσει τους άλλους αν το

θέλει. 

Ο ίδιος ο διευθυντής έδωσε τα βραβεία τους  στους μαθητές που διακρίθηκαν στον διαγωνισμό ορθογραφίας .

Ο μόνος λόγος που  σε πιστεύω ότι έκανες μόνο σου τις ασκήσεις είναι γιατί είσαι καλός μαθητής.

Τι φαγητό θέλεις; Με ρώτησε η μητέρα μου.

Ο,τιδήποτε  και να πεις κανένας δεν σε πιστεύει γιατί είσαι γνωστός ψεύτης.

Η κυρία, η οποία ήρθε τώρα, να περιμένει την σειρά της.

Θυμηθήκαμε του προσδιορισμούς χρόνου και τόπου.

(Μπορεί να είναι  επιρρήματα,  φράσεις με προθέσεις,  ουσιαστικά στην αιτιατική, χρονικές προτάσεις ή αναφορικές προτάσεις τόπου)

 

4. Να υπογραμμίσετε τους τοπικούς προσδιορισμούς και να κυκλώσετε τους προσδιορισμούς τόπου στις παρακάτω προτάσεις.

Η γέφυρα στον Προμηθέα ολοκληρώθηκε πέρυσι, μετά από δέκα χρόνια εργασιών.

Ο παππούς έμεινε μέσα στο σπίτι για να ξεκουραστεί. Στην συνέχεια θα έρθει να μας βρει στο σπίτι της θείας στο χωριό.

Τα τελευταία χρόνια μένει σε ένα σπιτάκι στο βουνό.

Θα ξεκινήσουμε νωρίς το πρωί για να μην συναντήσουμε πολλή κίνηση στο δρόμο και να φτάσουμε στην ώρα μας στα Γιάννενα.

Η μαμά έψαξε παντού μέσα στο σπίτι αλλά το δαχτυλίδι δεν ήταν πουθενά.

Στην αρχή δυσκολεύτηκα στα προβλήματα αλλά όταν κατάλαβα τον τρόπο που λύνονται τα έλυσα όλα γρήγορα.

Ρήματα από τα αρχαία ελληνικά:

Κάποια ρήματα σχηματίζουν το αόριστο όπως στα αρχαία ελληνικά. Τα ρήματα αυτά είναι συνήθως σύνθετα:

 με α συνθετικό  προθέσεις (ανά, από, συν, εκ,  παρά κλπ)

και β΄ συνθετικό τα ρήματα: άγω (οδηγώ), βαίνω (βαδίζω),  δεικνύω (φανερώνω – δείχνω), λαμβάνω (παίρνω – πιάνω)

Ο αόριστος χρησιμοποιείται μόνο στο γ΄ πρόσωπο (ενικό και πληθυντικό )

Ενεστώτας	Αόριστος  γ΄ ενικό	Αόριστος  γ΄ πληθυντικό
συμβαίνω	συνέβη	συνέβησαν
αποβαίνω	απέβη	απέβησαν
επεμβαίνω	επενέβη	επενέβησαν
μεταβαίνω	μετέβη	μετέβησαν
παρεμβαίνω	παρενέβη	παρενέβησαν
εισάγω	εισήχθη	εισήχθησαν
συλλαμβάνω	συνελήφθη	συνελήφθησαν
Άλλα ρήματα με λόγια κλίση
υφίσταμαι	υπέστη	υπέστησαν
επιτίθεμαι	επετέθη	επετέθησαν
Αφίεμαι	αφέθη	αφέθησαν
επιβάλλομαι	επιβλήθη	επεβλήθησαν
στέλνομαι	εστάλη	εστάλησαν
συντρίβομαι	συνετρίβη	συνετρίβησαν
καθίσταμαι	κατέστη	κατέστησαν

Τα ρήματα αυτά χρησιμοποιούνται σε επίσημα κείμενα.

 

5. Συμπληρώνω τα κείμενα με τα ρήματα στο σωστό χρόνο και πρόσωπο.

Χθες το βράδυ (συμβαίνω) ............................. ένα ατύχημα στις γραμμές του τρένου. Ένα αυτοκίνητο (παραβαίνω) ............................  το στοπ και (συντρίβομαι) .............. ...................  πάνω στο διερχόμενο τρένο. Στο σημείο (μεταβαίνω) ............................. οχήματα της Π. Υ και της ΕΛΑΣ. Μετά από ώρα (καθίσταμαι) ................................. δυνατό να απεγκλωβίσουν τον οδηγό.

Ο τραυματία (εισάγω)  ............................. στο νοσοκομείο ενώ ο οδηγός του τρένου (συλλαμβάνω) ....................................

Τι (συμβαίνω) .................................... και επέστρεψες τόσο γρήγορα.

Ένας ληστής (επιτίθεμαι) ................................  στο πατέρα μου. Ευτυχώς (παρεμβαίνω) ....................................  ένας αστυνόμος και ο ληστής (συλλαμβάνω) ...................................

Ένα αεροπλάνο έπεσε και (συντρίβομαι) ........................... στην θάλασσα.

Το τρακάρισμα (καθίσταμαι) ............................  μοιραίο για τον οδηγό που δεν (αντιλαμβάνομαι) ................................. έγκαιρα τον κίνδυνο  και (συντρίβομαι) .................................. στον τοίχο

Ο βιομήχανος  (καταλαμβάνω) .................................. από πανικό όταν έμαθε ότι τα μέλη της οικογένειας του (απάγομαι) ............................ από τους κακοποιούς.

Η μαμά (μεταβαίνω) ......................... στο νοσοκομείο για να δει τον πατέρα μου που (εισάγω) ................................. για νοσηλεία.

Τα προϊόντα που (εισάγω) ............................................. είναι χαλασμένα.

Θυμηθήκαμε τις συνώνυμες και τις αντύνωμες (αντίθετες) λέξεις.

 

6. Να γράψετε τα συνώνυμα και τα αντώνυμα των λέξεων.  (14 μον.)         

	ΣΥΝΩΝΥΜΑ		ΑΝΤΩΝΥΜΑ
μπαστούνι		αδειάζω
σκεπή		άγριος
μυστικό		ευχάριστο
παγωμένο		όρθιος
υγεία		διάσημος
όμορφος		απαγορεύεται
κάθισμα		δυσκίνητος

 

Γράφονται με δυο ή μια λέξη:

Γράφονται μια λέξη:

Τα αριθμητικά από το 13 έως το 19

οι αντωνυμίες: καθένας, καθεμία, καθένα, καθετί, κατιτί, οποιοσδήποτε, οσοδήποτε, οτιδήποτε

τα άκλιτα: απαρχής, απεναντίας, απευθείας, αφότου, διαμιάς, ειδάλλως, ειδεμή, ενόσω, εντάξει, εξαιτίας, εξάλλου, εξάπαντος, εξαρχής, εξίσου, επικεφαλής, επιτέλους, καθαυτό, καθεξής, καθέκαστα, καθένας, καθεμία, καθένα, καθετί, καλωσήρθες, καλωσορίζω, κατιτί, καληώρα, καταγής, κατευθείαν, κιόλας, μεμιάς, μολαταύτα, μόλο (που), μολονότι, ολωσδιόλου, οποιοσδήποτε, οτιδήποτε, οπωσδήποτε, προπάντων, παρόλο, σάμπως, τωόντι, υπόψη, ώσπου, ωστόσο.

το εμπρόθετο άρθρο στο

Γράφονται με δυο λέξεις:

καλώς όρισες (αλλά καλωσορίζω, καλωσήρθες), μετά χαράς, καλώς τον, γι' αυτό, να ΄τος , εν ανάγκη, εν γένει , εν ολίγοις , εν τω μεταξύ , έξω φρενών , καλώς τον (την), (το) ,  κατ’ αρχάς , κατά λάθος , κατά λέξη , παρ’ όλο, εν τούτοις, εν μέρει, εξ ημισείας, εξ αδιαιρέτου, επί τούτου, κατ' εξοχήν, κατ' αρχάς, παρ' όλα [αυτά],τέλος πάντων, υπ' όψιν (αλλά υπόψη)

Γράφονται και με μια και με δυο λέξεις

αφετέρου- αφ' ετέρου, αφ' ενός - αφενός, κατ' αρχήν – καταρχήν

 

ΠΩΣ ΔΙΗΓΟΥΜΑΣΤΕ ΚΑΤΙ ΠΟΥ ΜΑΣ ΣΥΝΕΒΗ

·      πού και πότε συνέβη το γεγονός

·      ποια πρόσωπα πήραν μέρος

·      με ποιο γεγονός ξεκινάει η περιπέτεια

·      ποια ήταν τα γεγονότα ή οι πράξεις που ακολούθησαν – η εξέλιξη

·      ποιες οι συνέπειες

·      ποιο ήταν το τέλος

·      σκέψεις και συναισθήματα των ηρώων

 

7. Τα παρακάτω  ρήματα άλλοτε παίρνουν αντικείμενο (μεταβατικά) και άλλοτε όχι (αμετάβατα) . Γράφω δυο προτάσεις με κάθε ρήμα μια να είναι μεταβατικό και μια αμετάβατο.

(ακούω)...............................................................................................................(ΜΕΤ.)

(ακούω) ................................................................................................................(ΑΜ.)

(χτυπάω)..............................................................................................................(ΜΕΤ.)

(χτυπάω) ...............................................................................................................(ΑΜ.)

(μαγειρεύω).........................................................................................................(ΜΕΤ.)

(μαγειρεύω) ..........................................................................................................(