ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΡΗΜΑ - ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ - ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ - ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ)

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΣΤΗΝ ΕΒΔΟΜΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

(ΡΗΜΑ – ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ – ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ – ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ)

ΟΝΟΜΑ: ....................................................................... ΗΜΕΡ. ..........................

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ

ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ – ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ - ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ

ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ είναι η λέξη για την οποία γίνεται λόγος στην πρόταση. Για  να

  βρούμε το υποκείμενο του ρήματος μιας πρότασης ρωτάμε ποιος / ποιοι, ποια / ποιες, ποιο / ποια + το ρήμα της πρότασης. Το υποκείμενο είναι πάντα στην ονομαστική.

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ είναι η λέξη στην οποία πηγαίνει η ενέργεια του ρήματος της πρότασης. Για να βρούμε το αντικείμενο του  ρήματος μιας πρότασης ρωτάμε τι ή ποιον, ποια, ποιο, ποιους, ποιες, ποια + το ρήμα της πρότασης.  Το αντικείμενο είναι συνήθως σε πτώση αιτιατική.

ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ είναι η λέξη που φανερώνει πως  το υποκείμενο του ρήματος είναι κάτι, έχει μια ιδιότητα ή ένα χαρακτηριστικό. Είναι σε πτώση ονομαστική.

Κατηγορούμενο έχουν τα συνδετικά ρήματα είμαι, γίνομαι, φαίνομαι, λέγομαι, βρίσκομαι, διορίζομαι, καλούμαι, παρουσιάζομαι, εκλέγομαι, εμφανίζομαι, , αποδεικνύομαι κ.ά

ΑΠΡΟΣΩΠΑ ΡΗΜΑΤΑ-ΑΠΡΟΣΩΠΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ (σελίδα 156)

Τα ρήματα που χρησιμοποιούνται στο γ΄ πρόσωπο του ενικού και δεν έχουν υποκείμενο κάποιο πρόσωπο ή αντωνυμία ονομάζονται απρόσωπα ρήματα. Τα ρήματα αυτά ως υποκείμενο έχουν μια ολόκληρη πρόταση που ξεκινά συνήθως με το να ή το ότι:

π. χ. Απαγορεύεται οι παίκτες να φορούν παπούτσια με καρφιά στο ποδόσφαιρο.

       Λέγεται ότι το παιχνίδι αυτό είναι επιμορφωτικό.

Εκτός από τα απρόσωπα ρήματα υπάρχουν και οι απρόσωπες εκφράσεις που έχουν την ίδια ακριβώς λειτουργία.

π.χ. Είναι κακό να κλέβουμε στο παιχνίδι.

      Δεν είναι ωραίο να κοροϊδεύεις τους άλλους.

ΠΡΟΣΟΧΗ!

Στα απρόσωπα ρήματα (φαίνεται, γίνεται, πρέπει, απαγορεύεται, είναι καλό κλπ) οι ονοματικές προτάσεις λειτουργούν ΠΑΝΤΑ ως υποκείμενα και όχι ως αντικείμενα.

ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΑ-ΑΜΕΤΑΒΑΤΑ  (σελίδα 139 -140)

Δεν έχουν όλα τα ρήματα αντικείμενα.

Τα ενεργητικά ρήματα που παίρνουν αντικείμενο λέγονται μεταβατικά.

Τα ενεργητικά ρήματα που δεν παίρνουν αντικείμενο λέγονται αμετάβατα.

ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΣΤΙΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Όταν μια πρόταση έχει θέση υποκειμένου, αντικειμένου ή κατηγορουμένου, δε χωρίζεται ποτέ με κόμμα. Με κόμμα χωρίζονται οι αιτιολογικές και  οι υποθετικές προτάσεις.

1. Βάζω Υ για το υποκείμενο, Α για το αντικείμενο, Κ για το κατηγορούμενο και Ρ για το ρήμα:

Ο τεχνίτης   αρχίζει την εργασία.            Ο Βασίλης διορίστηκε δικαστής.

      (.....)          (....)         (......)                       (.....)          (....)         (......)

Το παιδί   χτύπησε  στην πόρτα.                      Το παιδί χτύπησε   την πόρτα.

      (.....)          (....)         (......)                       (.....)          (....)         (......)

Ο Νίκος   κάθε    μέρα    παίζει    ποδόσφαιρο    και βόλεϊ.

   (.....)      (....)     (....)      (.....)          (....)                  (......)

Φωτιά στο δάσος έβαλε ένας εμπρηστής.             Η παράσταση ήταν υπέροχη.  

 (.....)         (....)     (....)          (.....)                     (.....)         (....)     (....)

Φαίνεσαι   άρρωστος.                                     Τα εισιτήρια ήταν φθηνά.

   (.....)            (....)                                              (.....)         (....)     (....)

2.Αναγνώρίζω τον ρόλο των υπογραμμισμένων προτάσεων (Υποκείμενο, Αντικείμενο).

Ήθελε να έρθει και η Ελένη.  (_________________)

Είναι καλό να γυμναζόμαστε. (_________________)

Έφερε μαζί του όσα του χρειαζόταν. (_________________)

Η Μαρία κάνει ό,τι  θέλει. (_________________)

Εύχομαι να πάνε όλα καλά!  (_________________)

Νομίζω πώς θα βρέξει.  (_________________)

Πολλοί συμμαθητές μου θέλουν να γίνουν ποδοσφαιριστές. (_________________)

3. Γράφω από μια πρόταση με τα παρακάτω απρόσωπα ρήματα και απρόσωπες εκφράσεις:

(απαγορεύεται) ............................................................................................................

(δεν είναι ωραίο) .........................................................................................................

(πρέπει) .......................................................................................................................

(πρόκειται) ....................................................................................................................

(λέγεται)    ....................................................................................................................

4. Με τα παρακάτω ρήματα γράφω  προτάσεις χρησιμοποιώντας τα σαν μεταβατικά και σαν αμετάβατα, όπως στο παράδειγμα: κλείνω,  χτυπάω, τρέχω,  ανοίγω

 (μεταβατικό)     Τα παιδιά έκλεισαν την πόρτα.

(αμετάβατο)       Η  πόρτα  έκλεισε.

(μεταβατικό)       ............................................................................................................

(αμετάβατο)        ............................................................................................................

(μεταβατικό)       ............................................................................................................

(αμετάβατο)        ............................................................................................................

(μεταβατικό)       ............................................................................................................

(αμετάβατο)        ............................................................................................................