ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ

Οι λέξεις που μπαίνουν αντί για τα ονόματα  λέγονται αντωνυμίες. Υπάρχουν οχτώ είδη αντωνυμιών. (προσωπικές, κτητικές, αυτοπαθείς, δεικτικές, ερωτηματικές, αόριστες, οριστικές, αναφορικές)

ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

Οι αντωνυμίες που φανερώνουν τα τρία πρόσωπα του λόγου λέγονται προσωπικές αντωνυμίες.

Οι προσωπικές αντωνυμίες είναι:

εγώ, εσύ, αυτός, αυτή αυτό (εμείς, εσείς, αυτοί, αυτές, αυτά)

Οι προσωπικές αντωνυμίες κλίνονται όπως έχουμε μάθει.

ΚΤΗΤΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

Οι αντωνυμίες που φανερώνουν σε ποιον ανήκει κάτι λέγονται κτητικές αντωνυμίες.

Δεικτικές αντωνυμίες είναι:

1. Οι γενικές των αδύνατων τύπων της προσωπικής αντωνυμίας όταν ακολουθούν ουσιαστικό

(μου, σου, του, της, του, μας, σας, τους)

2. Το επίθετο δικός, δική, δικό μαζί με τις γενικές των αδύνατων τύπων της προσωπικής αντωνυμίας

δικός -ή –ό  μου, δικός -ή –ό σου,  δικός -ή –ό  του

δικός -ή –ό  μας, δικός -ή –ό σας,  δικός -ή –ό  τους 

ΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

Τις αντωνυμίες αυτές που τις μεταχειριζόμαστε όταν δείχνουμε τις ονομάζουμε δεικτικές.

Οι δεικτικές αντωνυμίες είναι:

1. αυτός, αυτή αυτό (για κάτι που είναι κοντά μας)

2. (ε)τούτος, (ε)τούτη, (ε)τούτο (για κάτι που είναι πολύ κοντά μας)

3. εκείνος, εκείνη, εκείνο (για κάτι που είναι μακριά μας)

4. τέτοιος, τέτοια, τέτοιο (για να δείχνουμε ποιότητα)

5. τόσος, τόση, τόσο (για να δείχνουμε ποσότητα)

ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

Τις αντωνυμίες αυτές τις μεταχειριζόμαστε όταν ρωτούμε τις ονομάζουμε ερωτηματικές.

Οι ερωτηματικές αντωνυμίες είναι:

1. το άκλιτο τι

2. ποιος, ποια, ποιο

3. πόσος, πόση, πόσο                   (κλίνονται όπως τα επίθετα )

ΑΟΡΙΣΤΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

Οι αντωνυμίες που φανερώνουν αόριστα, δηλαδή χωρίς να το ονομάζουμε, ένα πρόσωπο, ένα  ζώο ή ένα πράγμα τις ονομάζουμε αόριστες.

Οι αόριστες  αντωνυμίες είναι:

1. ένας, μια (μία) ένα

2. κανένας, (κανείς), καμία(καμιά),κανένα  (κλίνεται όπως  ένας, μια, ένα)

3. κάθε άκλιτη

4. καθένας, καθεμιά (καθεμία), καθένα (κλίνεται όπως  ένας, μια, ένα)

5. κάποιος, κάποια, κάποιο

6. κάμποσος, κάμποση, κάμποσο

7. μερικοί, μερικές, μερικά

8. άλλος, άλλη, άλλο             (κλίνονται όπως τα επίθετα)

9. κάτι άκλιτη

10. κατιτί     άκλιτη

11. καθετί     άκλιτη

12. τίποτε τίποτα    άκλιτη

13.  ο δείνα, η δείνα, το δείνα      άκλιτη

14. ο τάδε, η τάδε, το τάδε      άκλιτη

ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

Τις αντωνυμίες με τις οποίες ολόκληρη πρόταση αναφέρεται σε μια λέξη τις ονομάζουμε αναφορικές.

Οι αναφορικές   αντωνυμίες είναι:

1. το άκλιτο που.  Είναι αντωνυμία όταν μπορούμε να το αντικαταστήσουμε με το ο οποίος – α –ο  (για να το ξεχωρίζουμε από το επίρρημα (πού;  ρωτάει) και τον σύνδεσμο που (αντικαθιστώ ότι)

2. ο οποίος, η οποία, το οποίο

3. όποιος, όποια, όποιο  (οποιοδήποτε)

4. όσος, όση, όσο       (οσοδήποτε)

5. το άκλιτο ό,τι  (οτιδήποτε)

ΑΥΤΟΠΑΘΕΙΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

Οι αντωνυμίες που φανερώνουν πως το ίδιο πρόσωπο ενεργεί και το ίδιο δέχεται την ενέργεια λέγονται αυτοπαθείς.

Οι αυτοπαθείς αντωνυμίες είναι:

Ο εαυτός μου – ο εαυτός σου – ο εαυτός του (κλίνονται όπως το επίθετο καλός).

Ο εαυτός μας – ο εαυτός σας – ο εαυτός τους

ΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

Τις αντωνυμίες που ξεχωρίζουν κάτι από άλλα του ίδιου είδους τις λέμε οριστικές

Οι οριστικές  αντωνυμίες είναι:

1. το επίθετο ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο όταν συνοδεύεται από το άρθρο

2. το επίθετο μόνος, μόνη, μόνο όταν δεν έχει άρθρο και συνοδεύεται από τη γενική των  αδύνατων τύπων των προσωπικών αντωνυμιών (μόνος  μου, μόνη σου, κλπ)